جمهوری آذربایجان، کشوری با منابع غنی نفت، پس از فروپاشی اتحاد شوروی و در میان ناآرامی و درگیری بر سر منطقه قره باغ علیا در سال ۱۹۹۱ به استقلال رسید.

این کشور به خاطر داشتن چشمه های نفتی و منابع گاز طبیعی در دوران باستان شهرت دارد؛ زمانی که زرتشتیان که آتش برایشان مقدس است، آتشکده های خود را در اطراف منفذهای شعله ور گاز که بر روی زمین بود، بنا می کردند.

در قرن نوزدهم میلادی، تولید بی سابقه نفت در آذربایجان که بخشی از امپراتوری روسیه بود، سرمایه گذاری بین المللی را در پی داشت.

در اوایل قرن بیستم آذربایجان تقریبا نیمی از نفت مورد نیاز جهان را تامین می کرد.

در سال ۱۹۹۴ آذربایجان قراردادی نفتی به مبلغ ۷.۴ میلیارد دلار با شرکت های غربی امضا کرد. از آن زمان شرکت های غربی میلیون ها دلار برای توسعه منابع نفت و گاز این کشور سرمایه گذاری کرده اند.

با این حال اقتصاد کشور در مجموع نتوانسته آن طور که باید از صنعت نفت بهره مند شود.

نفت دریای خزر در حال حاضر از طریق خط لوله ای از باکو و از مسیر گرجستان و سپس ترکیه به اروپا وارد می شود

نفت دریای خزر در حال حاضر از طریق خط لوله ای از باکو و از مسیر گرجستان و سپس ترکیه به اروپا وارد می شود و دسترسی کشورهای اروپایی را به منابع جدید نفتی آسان می سازد.

گروه های محیط زیستی می گویند بهایی که بابت این بهره وری پرداخت می شود غیر قابل قبول است.

آذربایجان همچنین دارای منابع غنی گاز طبیعی است.

آذربایجان در سال ۲۰۰۱ عضو شورای اروپا شد. حلقه های حکومتی این کشور که اغلب به فساد مالی شایع و تقلب در انتخابات متهم بوده اند، همواره برای حفظ منافع استراتژیک روسیه و غرب در این منطقه، با ظرافت حرکت کرده اند.

در پی سقوط اتحاد شوروی منطقه عمدتا ارمنی نشین قره باغ علیا خواهان جدایی از آذربایجان شد. جنگ در گرفت و ارتش ارمنستان به حمایت از ارمنیان قره باغ وارد کارزار شد و ارمنیان قره باغ کنترل منطقه را به دست گرفتند.

در سال ۱۹۹۴ آتش بس اعلام شد. هنوز یک هفتم خاک آذربایجان در اشغال است و حدود ۸۰۰ هزار پناهنده و بی خانمان در سراسر آذربایجان پراکنده اند.

پس از آنکه در سال ۲۰۰۷ ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور وقت روسیه به آمریکا پیشنهاد داد که ایستگاه رادار قبله در آذربایجان را جایگزین پایگاه های سپر موشکی در لهستان و جمهوری چک کند، نام این کشور بار دیگر در رسانه های مطرح شد.

نام کامل: جمهوری آذربایجان

جمعیت: ۹ میلیون نفر (سازمان ملل، ۲۰۱۰)

پایتخت: باکو

مساحت: ۸۶.۶۰۰ کیلومتر مربع

زبان اکثریت: آذری، روسی

دین اکثریت: مسلمان عمدتا شیعه

امید به زندگی: ۶۸ سال (مردان) و ۷۴ سال (زنان) (سازمان ملل)

واحد پول: ۱ منات= ۱۰۰ قاپیک

صادرات اصلی: نفت و فرآورده های نفتی

سرانه در آمد ناخالص ملی: ۵.۳۳۰ دلار آمریکا (منبع: بانک جهانی، ۲۰۱۰)

نشانه اینترنتی: az.

کد تلفن بین المللی: ۹۹۴+

رئیس جمهور: الهام علی اف

متولد ۱۹۶۱، باکو

الهام علی اف، در سال ۲۰۰۳ پس از پدرش، حیدر علی اف به ریاست جمهوری رسید.

حیدر علی اف پیش از مرگ، پسرش را "جایگزین سیاسی" خود نامیده بود. الهام علی اف زمانی که پدرش درگذشت، نخست وزیر، معاون ریاست شرکت دولتی نفت و معاون حزب حاکم آذربایجان جدید بود.

او در سال ۲۰۰۳ در یک انتخابات بحث برانگیز برگزیده شد. ناظران غربی از روند برگزاری انتخابات که به گفته آنها تحت تاثیر ارعاب رای دهندگان، خشونت و جانبداری رسانه ها بود، شدیدا انتقاد کردند.

تظاهرات معترضان به نتیجه انتخابات با خشونت پلیس رو به رو شد و بسیاری از آنها دستگیر شدند.

حیدر علی اف که در دوران اتحاد شوروی سابق از اعضای عالی رتبه حزب کمونیست بود، در سال ۱۹۶۹ به عنوان دبیر اول حزب کمونیست آذربایجان منصوب و به قدرتمندترین سیاستمدار این جمهوری تبدیل شد.

او قدرتش را پس از استقلال آذربایجان حفظ کرد و پس از یک دوره بی ثباتی در کشور به مدت یک دهه با قدرتی آهنین در آذربایجان حکومت کرد.

سیاست های او در زمینه حقوق بشر و آزادی مطبوعات همواره از سوی غربی ها مورد انتقاد قرار می گرفت.

مخالفان دولت می گویند که شک دارند که الهام علی اف به دمکراسی پایبند باشد

مخالفان دولت می گویند که شک دارند که الهام علی اف به دمکراسی پایبند باشد.

این ادعا زمانی که پلیس برای مقابله با معترضان به نتیجه انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۰۵ در باکو متوسل به خشونت شد، تقویت شد.

در آن انتخابات حزب حاکم توانست بیش از نیمی از کرسی های پارلمان را به دست آورد؛ انتخاباتی که به گفته اتحادیه اروپا و سازمان همکاری و امنیت اروپا فاقد استانداردهای بین المللی بود.

آقای علی اف در انتخابات سال ۲۰۰۸ که از سوی نیروهای مخالف تحریم شده بود، با پیروزی قاطعانه ای دور دوم ریاست جمهوری خود را آغاز کرد.

لغو قانون ممنوعیت برای ریاست جمهوری یک نفر برای سه دوره پیاپی که در رفراندمی در سال ۲۰۰۹ تائید شد، راه الهام علی اف را برای حفظ قدرت هموار کرد.

در انتخابات پارلمانی در نوامبر ۲۰۱۰ حزب حاکم آذربایجان توانست کرسی های بیشتری به دست آورد و اکثریت خود را در پارلمان تقویت کند. این در حالی بود که احزاب اصلی مخالف دولت حتی یک کرسی هم در این انتخابات به دست نیاوردند. ناظران بین المللی باز هم از نحوه برگزاری انتقاد کردند.

الهام علی اف دکترای تاریخ دارد. علاقه او در تجارت دلیلی بوده که ثروت شخصی کلانی به دست آورد. او ازدواج کرده و سه فرزند دارد.

رسانه های عمومی و دولتی آذربایجان رقابت با رسانه های خصوصی و متعلق به احزاب مخالف هستند. تلویزیون محبوب ترین رسانه است.

یک شبکه تلویزیونی عمومی با هدف استقلال از کنترل دولتی در سال ۲۰۰۵ آغاز به کار کرد.

رله رادیو بی بی سی و رادیوهای بین المللی آمریکا از سال ۲۰۰۸ از سوی مقامات دولتی متوقف شده است.

شبکه تلویزیونی ت آر ت، متعلق به دولت ترکیه در آذربایجان قابل دسترس است و ساکنان مناطق مرزی به شبکه های ایرانی و روسی نیز دسترسی دارند.

تعداد کاربران اینترنتی آذربایجان تا ژوئن ۲۰۱۰ حدود ۳.۷ میلیون نفر بر آورد شده است (InternetWorldStats).

گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۱۰ گفت رسانه های آنلاین "زنده و در حال رشد هستند" اما از دولت به دلیل امتناع از در اختیار قرار دادن اینترنت ارزان و با سرعت بالا انتقاد کرده است.

مطبوعات

آذربایجان: روزنامه دولتی

آزادلیق: روزنامه

اکو: روزنامه

اکسپرس: هفته نامه

ینی آذربایجان: به زبان آذری

ینی مساوات: به زبان آذری

زرکالو: به زبان انگلیسی و روسی

۵۲۵ قازت: هفته نامه

باکو سان: به زیان انگلیسی

تلویزیون

آذ تی وی: دولتی

ئی تی وی : عمومی

انس تی وی: شبکه خصوصی

اسپیس تی وی: خصوصی

لید تی وی: خصوصی

آذربایجان تی وی: خصوصی

رادیو

رادیو آذربایجان: دولتی

پابلیک رادیو: عمومی

انس سی اچ ام: خصوصی

رادیو لیدر: خصوصی

رادیو آذربایجان آزاد: خصوصی

خبرگزاری

آذرتاک: دولتی، با صفحه هایی به زبان انگلیسی

توران: خصوصی، با صفحه هایی به زبان انگلیسی

ترند: خصوصی، با صفحه هایی به زبان انگلیسی